वीरगन्ज-
वीरगन्ज महानगरपालिका–४ को चिल्ड्रेन पार्कलाई शङ्खधर साख्वा पार्क नामकरण गरी शनिबार खानेपानी मन्त्री प्रदीप यादवले भव्य उद्घाटन गरे। रु. १.२५ करोडको लागतमा दुई बिघामा विस्तारित यो पार्कमा फोहोरा, नृत्यस्थल, टेबलटेनिस कोर्ट, योगस्थल र प्रभातयात्रा ट्रयाकसहितका सुविधा छन्। बिहान ६:००–८:०० र बेलुका ५:००–८:०० खुला रहने यो पार्कलाई महानगर प्रमुख राजेशमान सिंहले सांस्कृतिक र सामुदायिक केन्द्रको रूपमा प्रस्तुत गरे।
तर, नामाकरणको निर्णयले वीरगन्जमा आक्रोशको आगो बलिरहेको छ। अधिवक्ता चन्द्रिका पटेलले यो कदमलाई “स्थानीय इतिहासमाथिको अपमान” भन्दै कडा विरोध जनाए। “वीरगन्जका सहिद र योगदानकर्तालाई बेवास्ता गरेर बाह्य नाम लादियो, यो खस मानसिकताको नमुना हो,” उनले भने। स्थानीय नेताहरूले छलफलविनाको यो निर्णयलाई “तानाशाही” को संज्ञा दिए।
स्थानीय नेताहरूले नामाकरण प्रक्रियामा नागरिक समाज, स्थानीय समुदाय र वडास्तरका जनप्रतिनिधिसँग छलफल नभएको गुनासो गरेका छन्। एक स्थानीय नेता, जसले नाम नबताउने सर्तमा प्रतिक्रिया दिए, उनले भने, “यो निर्णयमा खस मानसिकताको गन्ध छ, जसले वीरगन्जको स्थानीय इतिहास र योगदानलाई उपेक्षा गरेको छ।”
शङ्खधर साख्वा को हुन्?
शङ्खधर साख्वा नेपालका पहिलो सामाजिक सुधारकका रूपमा परिचित छन्। मल्लकालमा उनले जनताको ऋणमोचन गरेर सामाजिक न्यायको उदाहरण प्रस्तुत गरेका थिए। उनले नेपाल सम्बतको सुरुवात गरेका थिए, जसलाई आज पनि नेवार समुदायले विशेष रूपमा मनाउँछन्। राष्ट्रिय विभूतिका रूपमा सम्मानित साख्वाप्रति कुनै असम्मान नभए पनि, स्थानीय सन्दर्भमा उनको नाम चयनले विवाद निम्त्याएको हो।
विवादले उजागर गरेको बहस
यो विवादले स्थानीय पहिचान, प्रतिनिधित्व र समावेशी लोकतन्त्रको मुद्दालाई पुनः सतहमा ल्याएको छ। एकातर्फ राष्ट्रिय विभूतिप्रति सम्मान प्रकट गर्ने दायित्व छ भने अर्कोतर्फ स्थानीय योगदानको कदर गर्ने जिम्मेवारी। विश्लेषकहरूले स्थानीय सरकार, नागरिक समाज र सम्बद्ध निकायहरूबीच खुला संवादबाट समाधान खोज्नुपर्ने सुझाएका छन्।
नेवा वीरगन्ज र मधेसको जय
स्थानीय व्यवसायी तथा राजनीतिक कर्मी प्रकाश कान्तले सामाजिक सञ्जालमा लेखे, “शंखधर साख्वा इ के ह हो ? केहु वीरगन्जसे चिनत होइ त तन्का बतदिह लगिन । लागल लागल झुलिनिय मे धक्का आ बलम चलेलन कल्कत्ता ” नेवा वीरगन्ज के जय मधेस “।” यो भावनाले स्थानीय पहिचानको संरक्षण र सम्मानको मागलाई प्रष्ट पार्छ।
शङ्खधर साख्वा पार्कको उद्घाटनले वीरगन्जमा नयाँ सुविधा र सौन्दर्य थपे पनि नामाकरणको विवादले स्थानीय सरकारको निर्णय प्रक्रियामाथि प्रश्न उठाएको छ। यो प्रकरणले स्थानीय र राष्ट्रिय पहिचानबीच सन्तुलन कायम गर्ने चुनौतीलाई उजागर गरेको छ। समाधानका लागि स्थानीय समुदायसँगको सहकार्य र संवाद अबको प्राथमिकता बन्नुपर्ने विश्लेषकहरूको सुझाव छ।
