काठमान्डौँ-

विश्वको सबैभन्दा ठूलो आध्यात्मिक कार्यक्रममध्येको एक महाकुम्भ २०२५ चाँडै सुरु हुने भएको छ । बाह्र वर्षपछि मनाइने भएकाले पनि यो अनुष्ठानको विशेष महत्व छ । महाकुम्भ २०२५ नजिकिंदै गर्दा भक्तजन र साधुसन्तप्रति पनि श्रद्धा बढ्दै गएको छ ।

महाकुम्भ सुरु हुनुभन्दा पहिले नै विभिन्न अखाडाका साधुहरू प्रयागराजमा भेला हुन्छन् र यस समयमा नागा साधुहरूलाई देख्न पाउनु एउटा अनुपम अनुभव हो।

नागा साधुहरूको बारेमा जान्न आम मानिसहरूलाई अलि गाह्रो लाग्छ। उनको जीवनशैली अरूभन्दा बिल्कुलै फरक छ र कठिन तपस्यामा डुबेर उनी भगवानको ध्यान गर्छन्।

चिसोमा पनि नागा साधुहरू लुगाबिना कसरी बाँच्छन्रु यसको जवाफ जान्न अलि कठीन छ । तिनीहरूको शरीरमा खरानी मात्र भस्म हुन्छ र तिनीहरू तपस्यामा लीन रहन्छन्।

महाकुम्भमा शाही स्नानको पहिलो डुबकी नागा भिक्षुहरूले गर्छन्। आउनुहोस् हामी तपाईंलाई यी साधुहरूले कसरी जीवन जिउँदछन् भन्ने रहस्यको बारेमा बताउँछौं जसमा उनीहरूलाई कडा जाडोमा पनि लुगाको आवश्यकता पर्दैन, यति मात्र होइन, तर उनीहरूको शरीरमा खरानीको रहस्य पनि जानिराखौं।

महाकुम्भमा भाग लिने नागा साधुहरू को हुन् ?

नागा भिक्षुहरू तपस्वीहरू हुन् जसले आध्यात्मिक ज्ञान प्राप्त गर्न सांसारिक जीवन त्याग्छन्। तिनीहरू आध्यात्मिक अर्थमा योद्धाको रूपमा जीवन बिताउँदछन् र विभिन्न अखाडाहरूसँग सम्बन्धित हुन्छन्।

तिनीहरू कडा अनुशासन र जीवनशैली पछ्याउँछन्। जस्तोसुकै मौसम र परिस्थितिमा पनि नाङ्गै रहने भएकाले उनीहरूलाई ुनागाु भनिन्छ । वास्तवमा, तिनीहरूको जीवनशैली भौतिकवादबाट अलग ्गिएको प्रतीक मानिन्छ। ध्यान र योग अभ्यासमा संलग्न हुँदा उनी प्रायस् खरानीले बेरिएको र हातमा त्रिशूल समातेको देख्न सकिन्छ।

नागा साधुहरूलाई बाल्यकालदेखि नै अभ्यास गरिन्छ। १२ वर्षसम्म उनी तन र मनले गुरुको सेवा गर्छन् र जब उनका गुरुले अनुमति दिन्छन् र उनलाई नागा साधु बन्न आशीर्वाद दिन्छन् तब मात्र उनी नागा साधु बन्छन् ।

नागा साधुहरूलाई किन चिसो महसुस हुँदैन?

नागा साधुहरूले प्राणायाम सहित योगका धेरै उन्नत रूपहरूको अभ्यास गर्छन्, जसमा शरीरको तापक्रम नियन्त्रण गर्न उनीहरूको श्वासलाई नियन्त्रण गर्नु समावेश छ। उनीहरूलाई बाल्यकालदेखि नै योग सिकाइन्छ, जसको प्रभाव जीवनभर देखिन्छ र कडा जाडोमा पनि उनीहरूलाई यो महसुस हुँदैन ।

नागा भिक्षुहरूको जीवनमा भस्मको गहिरो आध्यात्मिक र प्रतीकात्मक महत्व छ। यो पवित्र भस्म हवनसँग मिल्दोजुल्दो छ र यसको प्रयोगले व्यावहारिक र आध्यात्मिक दुवै अर्थ राख्छ।

त्यसै गरी खरानीले पनि सबै भौतिक वस्तुहरू अन्ततः खरानीमा परिणत हुन्छ भन्ने परम वास्तविकतालाई प्रतिनिधित्व गर्दछ। यसलाई ध्यानमा राख्दै नागा साधुहरूले आफ्नो शरीरमा खरानी लगाउँछन्। नाङ्गै रहेर आफ्नो शरीरमा खरानी लपेट्ने नाग साधुलाई सांसारिक आसक्तित्याग र अनित्यताको स्वीकारोक्तिको प्रतीक मानिन्छ ।

यति मात्र होइन, हिन्दू धर्ममा भस्मलाई पवित्रता प्रदान गर्ने मानिन्छ । यसले शरीर र आत्मालाई शुद्ध पार्छ भन्ने विश्वास गरिन्छ, यसैले नागा भिक्षु आध्यात्मिक गतिविधिमा ध्यान केन्द्रित गर्न प्रेरित हुन्छन्। शरीरमा बेरिएको खरानीले अनिष्ट शक्ति र दुष्ट आत्माबाट रक्षा गर्ने विश्वास गरिन्छ । यी कारणहरूले गर्दा नागा साधुहरू आफ्नो शरीरमा खरानी लपेटेर नाङ्गै बस्छन्।

यो नागा साधुहरूको संसारको प्रलोभनबाट टाढा रहने र साधनामा तल्लीन हुने प्रवृत्ति हो। यदि तपाईलाई यो स्टोरी मन परेको छ भने कृपया फेसबुकमा शेयर गरेर लाइक गर्नुहोस् । त्यस्तै गरी, थप लेखहरू पढ्नको लागि सम्पर्कमा रहनुहोस्। कृपया हामीलाई टिप्पणी बाकसमा तपाईंको विचार पठाउनुहोस्।