जनकपुरधाम, धनुषा* –
आज २०८२ वैशाख शुक्ल नवमी, अर्थात् सीता जयन्ती। नेपाली राष्ट्रिय विभूति एवम् पौराणिक आदर्श नारी देवी सीताप्रति श्रद्धा र भक्तिपूर्वक पूजा–आराधना गरी देशभर यो पर्व मनाइँदै छ। विशेषगरी सीताको जन्मस्थल जनकपुरधाममा आज भव्य मेला लागेको छ, जहाँ हजारौँ श्रद्धालुको घुइँचो लागेको छ।
रामनवमीको ठीक एक महिनापछि मनाइने सीता जयन्तीको धार्मिक र सांस्कृतिक महत्त्व रहेको छ। पौराणिक कथनअनुसार, त्रेतायुगमा मिथिलाका राजा जनकले ठूलो यज्ञको आयोजना गरी खेत जोत्ने क्रममा भूमिबाट देवी सीताको उत्पत्ति भएको थियो। यो कथा रामायण र विभिन्न पुराणहरूमा उल्लेख छ। भगवान् विष्णुको सातौँ अवतारका रूपमा अयोध्याका राजा दशरथका पुत्र श्रीरामको जन्मपछि, लक्ष्मीको अवतारका रूपमा सीताको उत्पत्ति भएको मानिन्छ। सीताको विवाह भगवान् रामसँग भएको थियो।
पौराणिक ग्रन्थहरूमा सीतालाई सत्यवती, पतिव्रता र आदर्श नारीका रूपमा वर्णन गरिएको छ। नेपालमा उनलाई राष्ट्रिय विभूतिका रूपमा सम्मान गरिन्छ। सीताको जीवन, धैर्य, समर्पण र नैतिकताले विश्वभरका हिन्दू अनुयायीहरूलाई प्रेरणा प्रदान गर्दछ।
जनकपुरधाममा उत्साहपूर्ण वातावरण
सीता जयन्तीको अवसरमा जनकपुरधामस्थित जानकी मन्दिरमा आज बिहानैदेखि विशेष पूजा, आरती र भजन–कीर्तनको आयोजना गरिएको छ। मन्दिर परिसरमा श्रद्धालुहरूको भीड लागेको छ। स्थानीय र भारतबाट आएका भक्तजनहरूले सीताको दर्शन र पूजा–अर्चना गरिरहेका छन्। मन्दिरलाई फूलमाला, रंगोली र दिपावलीले सजाइएको छ।
जानकी मन्दिरका महन्त रामरोशन दासले भने, “सीता जयन्ती मिथिलाको गौरव र पहिचानसँग जोडिएको पर्व हो। आज यहाँ सीतामाईको विशेष पूजा र मेलाले धार्मिक एकताको सन्देश प्रवाह गरेको छ।” मन्दिर वरपरको मेलामा सांस्कृतिक कार्यक्रम, भजन–कीर्तन र स्थानीय कला–संस्कृतिको प्रदर्शनीले उत्साह थपेको छ।
मेला र सांस्कृतिक कार्यक्रम
जनकपुरधाममा लाग्ने मेलामा स्थानीय खाना, हस्तकला र धार्मिक सामग्रीका स्टलहरूले बजार रंगिएको छ। मेलामा बालबालिका, युवा र वृद्धवृद्धा सबैको सहभागिता रहेको छ। मिथिला क्षेत्रको परम्परागत नृत्य, गीत र झाँकीले मेलालाई जीवन्त बनाएको छ। सीता जयन्तीको अवसरमा मिथिला संस्कृतिको महत्त्वलाई उजागर गर्ने विभिन्न कार्यक्रमहरू पनि आयोजना गरिएका छन्।
स्थानीयवासी रीता साहले भनिन्, “सीता जयन्ती हाम्रो संस्कृति र आस्थाको पर्व हो। जानकी मन्दिरमा सीतामाईको दर्शन गर्न पाउँदा मनमा शान्ति र आनन्द प्राप्त हुन्छ।”
सीता जयन्तीको सन्देश
सीता जयन्तीले नारी शक्ति, धैर्य, सत्य र धर्मप्रतिको निष्ठालाई प्रेरणा दिन्छ। यो पर्वले समाजमा आदर्श मूल्य र नैतिकताको महत्त्वलाई स्मरण गराउँछ। जनकपुरधामका बुद्धिजीवीहरूले सीताको जीवनबाट प्रेरणा लिएर समाजमा लैंगिक समानता र नारी सम्मानको सन्देश प्रवाह गर्नुपर्नेमा जोड दिएका छन्।
सीता जयन्तीको अवसरमा देशका विभिन्न मन्दिर र धार्मिक स्थलहरूमा पनि विशेष पूजा र कार्यक्रमहरू आयोजना गरिएका छन्। जनकपुरधामको मेला र पूजाले मिथिला क्षेत्रको धार्मिक र सांस्कृतिक पहिचानलाई विश्वसामु चिनाउने अवसर प्रदान गरेको छ।
