काठमाडौँ-
सिङ्गापुर, हङकङ, चीन र थाइल्याण्डलगायत एसियाली मुलुकहरूमा कोभिड-१९ को नयाँ लहर देखिएको छ। यो लहर ओमिक्रोनको सब-भेरियन्ट जेएन.१ र यसका उप-भेरियन्टहरू एलएफ.७ र एनबी.१.८ का कारण फैलिएको छ। सिङ्गापुरमा मे ३ सम्मको हप्तामा १४,२०० नयाँ सङ्क्रमण देखिए, जुन अघिल्लो हप्ताको ११,१०० को तुलनामा २८% वृद्धि हो। हङकङमा पनि सङ्क्रमणको दर उच्च रहेको र गत हप्ता ३१ जनाको मृत्यु भएको तथ्याङ्कले देखाएको छ।
भारतमा पनि कोभिड-१९ को सङ्क्रमणमा सामान्य वृद्धि देखिएको छ। मे १९ सम्ममा भारतमा २५७ सक्रिय सङ्क्रमित छन्, जुन गत वर्षको तुलनामा उच्च हो। यद्यपि, स्वास्थ्य मन्त्रालयका अनुसार यी सबैमा हल्का लक्षण छन् र अस्पताल भर्ना गर्नुपर्ने अवस्था छैन। भारतका प्रमुख महामारी विशेषज्ञ डा. रमन गङ्गा खेदकरले सङ्क्रमण बढे पनि अस्पताल भर्ना वा मृत्युदर नबढेसम्म आत्तिनुपर्ने अवस्था नरहेको बताएकी छन्।
जेएन.१ भेरियन्ट के हो?
जेएन.१ ओमिक्रोनको बीए.२.८६ (पिरोला) को उप-भेरियन्ट हो, जुन सन् २०२३ को अगस्तमा पहिलो पटक पत्ता लागेको थियो। विश्व स्वास्थ्य सङ्गठन (डब्लुएचओ) ले यसलाई डिसेम्बर २०२३ मा ‘भेरियन्ट अफ इन्टरेस्ट’ को रूपमा वर्गीकरण गरेको थियो। यो भेरियन्टमा करिब ३० वटा म्युटेसन छन्, जसले प्रतिरक्षा प्रणालीलाई छल्ने र सङ्क्रमण फैलाउने क्षमता बढाएको छ। यद्यपि, डब्लुएचओ र स्वास्थ्य विशेषज्ञहरूका अनुसार जेएन.१ ले पुराना ओमिक्रोन भेरियन्टको तुलनामा गम्भीर रोग निम्त्याउने प्रमाण छैन।
जेएन.१ का लक्षणहरू
जेएन.१ का लक्षणहरू अन्य कोभिड भेरियन्टसँग मिल्दोजुल्दो छन् र सामान्यतया हल्कादेखि मध्यम हुन्छन्। यी समावेश छन्:
- घाँटी दुख्ने
- ज्वरो
- नाक बग्ने वा बन्द हुने
- सुख्खा खोकी
- थकान
- टाउको दुख्ने
- स्वाद वा गन्ध हराउने
जोन्स हप्किन्स विश्वविद्यालयका अनुसार जेएन.१ ले अन्य भेरियन्टको तुलनामा पखाला जस्ता ग्यास्टोइन्टेस्टाइनल समस्याहरू बढी निम्त्याउन सक्छ।
कोभिड किन बारम्बार परिवर्तन हुन्छ?
डा. गङ्गा खेदकरका अनुसार कोभिड-१९ एक आरएनए भाइरस हो, जसले आफूलाई छिटो परिवर्तन गरेर नयाँ भेरियन्ट बनाउँछ। यो प्रक्रिया ‘कन्भर्जेन्ट इभोलुसन’ को हिस्सा हो, जसमा भाइरसले औषधि र खोपको प्रभावबाट बच्न आफूलाई ढाल्छ। यो भाइरसको रणनीति छिटो फैलने, प्रतिलिपि बनाउने र अर्को व्यक्तिमा सर्ने हो, जसले यसलाई जीवित राख्छ।
जोखिममा को-को छन्?
वृद्धवृद्धा, कमजोर प्रतिरक्षा प्रणाली भएका व्यक्ति र दीर्घरोगीहरू जेएन.१ बाट बढी जोखिममा छन्। यद्यपि, खोप र पहिलाको सङ्क्रमणका कारण गम्भीर रोगको सम्भावना कम छ। डा. गङ्गा खेदकरले यस्ता व्यक्तिहरूलाई मास्क लगाउने, हात धुने र भीडभाडबाट बच्ने जस्ता सावधानी अपनाउन सुझाव दिएकी छन्।
बूस्टर खोपको आवश्यकता
डा. गङ्गा खेदकरका अनुसार हाल बूस्टर खोपको तत्काल आवश्यकता छैन। भारतमा ओमिक्रोन भेरियन्टविरुद्ध बनाइएको जेमकोभ्याक-१९ नामक एमआरएनए खोप उपलब्ध छ, जुन पुणेस्थित जेनोभा बायोफर्मास्युटिकल्सले बनाएको हो। तर, अस्पताल भर्ना र मृत्युदर नबढेसम्म बूस्टर खोप वा जिनोम सिक्वेन्सिङको आवश्यकता नरहेको उनको भनाइ छ।
भारतमा कोभिडको अवस्था
भारतमा हाल २५७ सक्रिय सङ्क्रमित छन्, जसमध्ये धेरैजसो केरला, महाराष्ट्र र तमिलनाडुमा छन्। स्वास्थ्य मन्त्रालयका अनुसार यी सबै हल्का सङ्क्रमण हुन् र स्थिति नियन्त्रणमा छ। सिङ्गापुर र हङकङको सङ्क्रमणलाई मध्यनजर गर्दै भारतले निगरानी र सतर्कता बढाएको छ।
कसरी बच्ने?
- खोप: कोभिड खोप र बूस्टर डोज लिनुहोस्, विशेषगरी जोखिम समूहमा पर्नेहरूले।
- मास्क: भीडभाड र कम हावा आवतजावत हुने ठाउँमा मास्क लगाउनुहोस्।
- हातको सरसफाइ: नियमित हात धुने र सेनिटाइजर प्रयोग गर्नुहोस्।
- सामाजिक दूरी: सङ्क्रमणका लक्षण देखिएमा घरमै बस्ने र अरूसँग सम्पर्क नगर्ने।
- निगरानी: सङ्क्रमणको लक्षण देखिएमा तुरुन्त स्वास्थ्य जाँच गराउनुहोस्।
यो नयाँ लहरले विश्वव्यापी स्वास्थ्य प्रणालीलाई सतर्क बनाएको छ, तर सही सावधानी र निगरानीले सङ्क्रमणलाई नियन्त्रणमा राख्न सकिने विज्ञहरूको भनाइ छ।
