पर्सा-
मधेश प्रदेशमा एक समय रोजगारीको प्रमुख आकर्षण रहेको नेपाल प्रहरीको जागिरप्रति युवाहरूको रुचि घट्दै गएको छ। विगतमा लाखौँ खर्चेर प्रहरीमा भर्ना हुने मधेशका युवाहरू अहिले जागिर छोड्ने लहरमा छन्। कम तलब, लामो ड्युटी, अपारदर्शी सरुवा–बढुवा, र अपर्याप्त सुविधाका कारण तल्लो तहका प्रहरी कर्मचारीहरूमा असन्तुष्टि चुलिएको छ।
राजीनामाको लहर
मधेश प्रदेश प्रहरी कार्यालय जनकपुरको तथ्यांकअनुसार, चालु आर्थिक वर्षको साउनदेखि वैशाखसम्म ८३ जना प्रहरी कर्मचारीले राजीनामा दिएका छन्। जसमा वरिष्ठ सई १, असई १४, वरिष्ठ हवलदार २१, हवलदार ३१, सहायक हवलदार ४, जवान ९, र कार्यालय सहयोगी ३ जना छन्। मधेश प्रदेश प्रहरी प्रमुख डिआईजी उमाप्रसाद चतुर्वेदीले देशभर नै राजीनामाको संख्या बढ्दै गएको स्वीकारे।
कम तलब, लामो ड्युटी
तल्लो तहका प्रहरीको मासिक तलब करिब २६ हजार रुपैयाँ छ, जसमा खाद्यान्न भत्ता समावेश छ। यो रकमले दैनिक खर्च, परिवारको पालनपोषण, र भविष्यको सुरक्षा सुनिश्चित गर्न नसक्ने प्रहरी जवानहरूको गुनासो छ। निजामती कर्मचारीले ८ घण्टा ड्युटी गरेर परिवारसँग समय बिताउन पाउँदा प्रहरीलाई आन्दोलन, घटना वा अप्रिय अवस्थामा १८ घण्टासम्म खटिनुपर्छ। यस्तो लामो ड्युटीले मानसिक र शारीरिक थकान बढाएको एक जवानले बताए।
पोसाक र उपचारमा समस्या
प्रहरी कर्मचारीहरूले समयमा पोसाक नपाउने, फाटेका जुत्ता र कपडा लगाएर ड्युटी गर्नुपर्ने बाध्यता रहेको गुनासो गरेका छन्। एक जवानले ३ वर्षमा १ जोडी जुत्ता र वर्षमा २ सेट पोसाक मात्र पाउने बताए। गम्भीर घाइते भएका प्रहरीको उपचार खर्च राज्यले पूर्ण रूपमा नब्यहोर्दा कतिपयले खेत बेचेर वा ऋण लिएर उपचार गर्नुपरेको एक प्रहरी अधिकृतले दुखेसो पोखे।
अपारदर्शी सरुवा–बढुवा र वैदेशिक रोजगारीको लोभ
सरुवा र बढुवामा योग्यताभन्दा पहुँच र सिफारिस हावी हुने गुनासो प्रहरीहरूको छ। यसले तल्लो तहका कर्मचारीमा निराशा बढाएको छ। पछिल्लो समय खाडी मुलुक र द्वन्द्वग्रस्त क्षेत्रमा सुरक्षा सम्बन्धी जागिरको माग बढेसँगै धेरै प्रहरी वैदेशिक रोजगारीतर्फ आकर्षित भएका छन्। १६ वर्ष सेवा पूरा गरेपछि पेन्सन सुविधा लिई जागिर छोड्ने प्रवृत्ति पनि बढेको छ, किनकि १६ वर्ष वा ३० वर्ष सेवा गर्दा सुविधा उस्तै हुने प्रहरीहरू बताउँछन्।
पारिवारिक जीवनमा असन्तुलन
पहाडी जिल्लाका प्रहरी कर्मचारीको मधेश वा अन्य प्रदेशमा सरुवा हुँदा परिवारबाट टाढा रहनुपर्ने बाध्यताले पारिवारिक जीवनमा असन्तुलन आएको छ। परिवारसँग समय बिताउन नपाउँदा धेरैले जागिर छोड्ने निर्णय गरेको देखिन्छ।
मधेश प्रदेश प्रहरी प्रमुख डिआईजी चतुर्वेदीले प्रहरीको मनोबल बढाउन तलब र रासनमा वृद्धि, छोराछोरीको शिक्षाको ग्यारेन्टी, परिवारसहितको स्वास्थ्य उपचार, र ड्युटीअनुसार छुट्टै भत्ता व्यवस्था गर्नुपर्ने सुझाए। एक अवकाश प्राप्त प्रहरी उच्च अधिकारीले पारदर्शी सरुवा–बढुवा, समयमा पोसाक र उपकरण, र परिवारसँग सन्तुलन कायम गर्ने नीति आवश्यक रहेको बताए।
नेपाल प्रहरीमा तल्लो तहका कर्मचारीहरूको बढ्दो असन्तुष्टि र राजीनामाको लहरले गम्भीर समस्या उजागर गरेको छ। कम तलब, अपर्याप्त सुविधा, र अपारदर्शी प्रक्रियाले प्रहरीको मनोबल घटाएको छ। सरकारले तत्काल तलब सुधार, पारदर्शी नीति, र सुविधा वृद्धि नगरे प्रहरी सेवाप्रति विकर्षण अझै बढ्ने जोखिम छ।
