काठमाडौं-
सौर्य एयरलाइन्सको दुर्घटनाग्रस्त ९एन–एएमई–सीआरजे २०० (कलसाइन) जहाजको जाँचबुझ गर्न गठित दुर्घटना जाँच आयोगले आफ्नो अन्तिम प्रतिवेदन बुझाएको छ। शुक्रबार संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयमा आयोजित एक कार्यक्रममा आयोगका अध्यक्ष रतिशचन्द्रलाल सुमनले मन्त्री बद्रीप्रसाद पाण्डेलाई प्रतिवेदन हस्तान्तरण गरेका हुन्।
प्रतिवेदन बुझ्दै मन्त्री पाण्डेले कुनै पनि मुलाहिजा नराखी स्वतन्त्र रूपमा तयार पारिएको यो प्रतिवेदनलाई पूर्ण रूपमा कार्यान्वयन गर्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गरे। प्रतिवेदन प्राप्त भएलगत्तै मन्त्रालयले आफ्नो आधिकारिक वेबसाइटमार्फत उक्त प्रतिवेदन सार्वजनिक गरेको छ।
गत साउन ९ गते त्रिभुवन अन्तरराष्ट्रिय विमानस्थलबाट मर्मतका लागि पोखरा उडेको सौर्य एयरलाइन्सको बमबार्डियर सीआरजे-२०० जहाज धावनमार्ग नजिकै दुर्घटनाग्रस्त भएको थियो। उक्त दुर्घटनामा जहाजमा सवार १९ जनामध्ये १८ जनाको मृत्यु भएको थियो, जसमा १५ जना सौर्य एयरलाइन्सका कर्मचारी, एक नेपाली महिला, एक यमनी नागरिक र एक बालक समावेश थिए। पाइलट मनीष शाक्य भने गम्भीर घाइते अवस्थामा बाँच्न सफल भएका थिए र उनको काठमाडौं मेडिकल कलेज अस्पतालमा उपचार गरिएको थियो।
जाँचबुझ आयोगको गठन
दुर्घटना भएको दिन सरकारले नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरण (सीएएएन) का पूर्वमहानिर्देशक रतिशचन्द्रलाल सुमनको नेतृत्वमा पाँच सदस्यीय जाँचबुझ आयोग गठन गरेको थियो। आयोगलाई ४५ दिनभित्र प्रतिवेदन बुझाउने जिम्मेवारी दिइएको थियो। आयोगले उडान डेटा रेकर्डर र ककपिट भ्वाइस रेकर्डरको विश्लेषण, सिंगापुरको ट्रान्सपोर्ट सेफ्टी इन्भेस्टिगेसन ब्युरोसँगको सहकार्य, र क्यानडा तथा अमेरिकाका विशेषज्ञहरूको सहयोगमा विस्तृत अनुसन्धान गरेको थियो।
प्रारम्भिक निष्कर्ष र सिफारिस
प्रारम्भिक प्रतिवेदनअनुसार, जहाजले टेकअफका क्रममा असामान्य रूपमा उच्च पिच दर (८.६ डिग्री प्रति सेकेन्ड) अनुभव गरेको थियो, जसले गर्दा उडानको सात सेकेन्डमै दायाँ पखेटा जमिनमा ठोक्किएको थियो। गलत टेकअफ वजन र गति मापन (वी-स्पिड) को प्रयोग, साथै सौर्य एयरलाइन्स र नागरिक उड्डयन प्राधिकरणको कमजोर नियामकीय अनुगमनलाई दुर्घटनाको प्रमुख कारण मानिएको छ। आयोगले तीनवटा अन्तरिम सिफारिसहरू जारी गरेको छ:
- सबै एयरलाइन्सले आफ्नो गति र टेकअफ वजन तालिकाको समीक्षा गर्ने,
- कार्गो र सामान व्यवस्थापनमा कडाइ गर्ने,
- गैर-नियमित उडानहरूको अनुमतिका लागि प्राधिकरणले मापदण्ड अद्यावधिक गर्ने।
नेपालको उड्डयन सुरक्षा चुनौती
यो दुर्घटनाले नेपालको उड्डयन क्षेत्रको कमजोर सुरक्षालाई पुनः उजागर गरेको छ। हिमाली भू-भाग, परिवर्तनशील मौसम, र अपर्याप्त प्रशिक्षण तथा मर्मतका कारण नेपालमा हवाई दुर्घटनाहरू बारम्बार हुने गरेका छन्। सन् २००० यता करिब ३५० जनाले हवाई दुर्घटनामा ज्यान गुमाएका छन्। युरोपेली सङ्घले नेपाली वायुसेवाहरूलाई आफ्नो हवाई क्षेत्रमा प्रतिबन्ध लगाएको छ, र यो दुर्घटनाले नियामकीय सुधारको आवश्यकतालाई थप बल पुर्याएको छ।
सौर्य एयरलाइन्सको दुर्घटना नेपालको उड्डयन इतिहासमा अर्को दुखद अध्याय बनेको छ। जाँचबुझ आयोगको प्रतिवेदनले दुर्घटनाको कारण र रोकथामका उपायहरूलाई स्पष्ट पारेको छ। मन्त्री पाण्डेले प्रतिवेदनका सिफारिसहरू कार्यान्वयन गर्ने प्रतिबद्धता जनाएसँगै, यो कदमले नेपालको उड्डयन क्षेत्रमा सुधार र नागरिकको सुरक्षाप्रति विश्वास अभिवृद्धि गर्ने अपेक्षा गरिएको छ।
