काठमाडौं –
नेपाल प्रहरीको औपचारिक स्थापना वि.सं. २०१२ सालको प्रहरी ऐन जारी भएपछि असोज महिनामा भएको हो । यद्यपि, २००७ सालको क्रान्तिपछि नै प्रहरी इकाईलाई संगठित बनाउन प्रहरी प्रधान कार्यालय सन् १९५१ (वि.सं. २००७ चैत) मा स्थापना गरिएको थियो ।
त्यतिबेलादेखि हालसम्म ३१ जनाले नेपाल प्रहरीको महानिरीक्षक (आईजीपी) को जिम्मेवारी सम्हालिसकेका छन् । तर, हालसम्म नेपाल प्रहरीमा कतिजना आइजीपी भइसकेका छन् ? त्यस्तै नेपाल प्रहरीका पहिलो आइजीपीदेखि ३१ औँ सम्मको फेहरिस्त रोचक छ ।
१. तोरण शमशेर जबरा
नेपाल प्रहरीको पहिलो आईजिपी हुन् तोरण शमशेर जबरा । प्रधान कार्यालयको स्थापनापछि जबरालाई २००७ चैतमा आईजिपी नियुक्त गरिएको थियो । पहिलो महानिरीक्षकको रुपमा कार्यभार सम्हालेका जबरा तीन दिनभित्रै पदच्यूत भएका थिए ।
२. नर शमशेर जबरा
तोरण शमशेर पदच्यूत भएपछि दोस्रो महानिरीक्षकको रूपमा नर शमशेर जबरा नियुक्त भए । उनले दुई वर्ष अर्थात २००७ चैतदेखि २०१० मङ्सिरसम्म महानिरीक्षकको रुपमा कार्यभार सम्हाले ।
३. ज्ञानबहादुर याक्थुम्बा
नेपाल प्रहरीको तेस्रो प्रहरी महानिरीक्षक हुन् याक्थुम्बा । उनले प्रहरीमा भर्ना सेनाको मेजर पदबाट गरेका थिए र पछि नर शमशेर जबरापश्चात २०१० माघ २८ मा उनी महानिरीक्षक भएका थिए । २०१० मंसिरदेखि २०१२ भदौसम्म महानिरीक्षकको रुपमा काम गरे ।
४. गोपाल शमशेर जबरा
गोपाल शमशेर जबरा नेपाल प्रहरीको चौथौं महानिरीक्षक हुन् । २०१२ भदौदेखि २०१३ साउनसम्म उनले महानिरीक्षकको जिम्मेवारी सम्हालेका थिए । उनी राणा विरोधी अभियानमा समेत लागेका थिए ।
५. पूर्ण सिंह खवास
खवास नेपाल प्रहरीको पाँचौं महानिरीक्षक हुन् । उनले २०१३ साउनदेखि २०१४ भदौसम्म महानिरीक्षकको रुपमा कार्यभार सम्हालेका थिए ।
६. ढुण्डिराज शर्मा
छैटौं महानिरीक्षकको रुपमा ढुण्डिराज शर्माले जिम्मेवारी सम्हालेका थिए । उनले २०१४ भदौदेखि २०१८ पुससम्म चार वर्ष जिम्मेवारी पाएका थिए ।
७. पहल सिंह लामा
नेपाल प्रहरीको आठौ महानिरीक्षक हुन् लामा । नेपाल प्रहरी क्लबको स्थपना गर्न उनको योगदान उल्लेखिनेय छ । महानिरीक्षकबाट अवकाश पाएपछि उनी कोलकाताको कन्सुलर जनरलको पदमा थिए । उनी २०१८ पुसदेखि २०२३ असारसम्म महानिरीक्षक भए ।
८. रोम बहादुर थापा
थापा आठौं महानिरीक्षक हुन् । मगर समुदायबाट प्रहरी महानिरीक्षक हुने प्रथम व्यक्ति समेत हुन् । उनले २०२३ असारदेखि २०२९ असारसम्म नेतृत्वमा रहेर काम गरेका थिए ।
९. खड्गजित बराल
बराल नेपाल प्रहरीका नवौं महानिरीक्षक हुन् । संगठनमा सबैले मन पराउने नेतृत्वमा पर्छन् बराल । इमान्दार स्वभावका बरालले २०२९ असारदेखि २०३५ जेठसम्म नेतृत्वमा रहेर काम गरे ।
१०. दुर्लभ कुमार थापा
नेपाल प्रहरीका अवकाश प्राप्त महानिरीक्षक थापाले २०३५ सालमा कार्यभार सम्हालेका हुन् । उनकै अग्रसरतामा निर्मित आईजीपी निवास, कमाण्डो तालिमको सुरूवात, पर्यटक प्रहरी र प्रहरी पहरा गण आदिको स्थापना गरिएको थियो । उनले २०३५ साउनदेखि २०३९ जेठसम्म कार्यभार सम्हालेका थिए ।
११. दिलबहादुर लामा
भूतपूर्व नेपाल प्रहरी संगठनका संस्थापक अध्यक्षसमेत रहेका लामाले ०११ सालमा प्रहरी जवानबाट सेवा प्रवेश गरेका थिए । २००७ सालमा स्थापना भएको प्रहरीमा ११ औँ संगठन प्रमुखको रूपमा २०३९ असारदेखि २०४३ जेठसम्म महानिरीक्षक बनेका लामाले आफ्नो कार्यकालमा संगठनलाई आधुनिकीकरण र साधनस्रोत सम्पन्न बनाउन अग्रसरता देखाएका थिए । ट्राफिक प्रहरीमा महिला सहभागिता लामाकै कार्यकालमा सुरु भएको थियो ।
१२. हेम बहादुर सिंह
हेमबहादुर सिंह नेपाल प्रहरीको बाह्रौ महानिरीक्षक हुन् । उनलाई चिन्नेहरुले खाकी पोशाक लगाउने अधिकृतको रुपमा चिन्थे । उनले चार वर्ष २०४३ असारदेखि २०४७ जेठसम्म नेतृत्वको रुपमा कार्यभार सम्हालेका थिए ।
१३. रत्नशमशेर जबरा
उनी नेपाल प्रहरीका १३ औं महानिरीक्षक हुन् । विक्रम सम्वत २०४७ असारमा प्रहरी महानिरीक्षक बनेका राणालाई तत्कालीन सरकारले २०४९ फागुनमा ३० वर्षे सेवा अवधि लगाएर हटाएको थियो ।
१४. मोतिलाल बोहरा
३० वर्षे सेवाअवधि लागू भएपछि राणालाई हटाएर सरकारले मोतिलाल बोहरालाई महानिरीक्षकमा बढुवा गरेको थियो । बोहरा १४ औं महानिरीक्षक हुन् । २०४९ देखि उनी प्रहरी प्रमुखको पदमा नियुक्त भएका हुन् । उनले आफ्नो चार वर्षे पूरै कार्यकाल २०५३ माघसम्म खाएर अवकाश पाएका थिए ।
१५. धुव्रबहादुर प्रधान
प्रधान १५ औं महानिरीक्षक हुन् । २०५३ देखि उनी प्रहरी प्रमुखको पदमा नियुक्त भएका थिए । २०५४ मंसिरसम्म नेतृत्वमा रहेका प्रधान हाल राप्रपाबाट सांसद समेत छन् ।
१६. अच्युतकृष्ण खरेल
खरेल नेपालका १६ औं महानिरीक्षक हुन् । २००३ फागुन २८ गते काभ्रेमा जन्मेका खरेल २०२७ सालमा प्रहरी सेवामा प्रवेश गरेका थिए । निरीक्षकमा प्रवेश गरेका उनले ३१ वर्षको अन्तरालमा महानिरीक्षकसम्मको जिम्मेवारी बहन गरेका थिए । खरेलले २०५३ फागुनदेखि २०५३ चैत र २०५४ मंसिरदेखि २०५७ असोजसम्म नेतृत्वको जिम्मेवारी वहन गरेका थिए ।
१७. प्रदीप शमशेर जबरा
जबरा नेपाल प्रहरीको १७ औं महानिरीक्षक हुन् । २०५७ असोजपछि २०५९ पुससम्म नेतृत्वमा रहेका थिए ।
१८. श्यामभक्त थापा
श्याम भक्त थापा नेपाल प्रहरीका १८ औं महानिरीक्षक हुन् । २०५९ सालमा उनी प्रहरी प्रमुखको पदमा नियुक्त भएका हुन् । २०५९ पुसदेखि २०६३ भदौसम्म उनले नेतृत्व गरेका थिए ।
१९. ओम विक्रम राणा
ओम विक्रम राणा २०६३ सालमा प्रहरी प्रमुखको पदमा नियुक्त भएका हुन् । उनले २ वर्ष अर्थात २०६५ भदौसम्म महानिरीक्षकको भूमिकामा रहेर काम गरेका थिए ।
२०. हेमबहादुर गुरूङ
गुरूङ नेपाल प्रहरीको २० औं महानिरीक्षक हुन् । उनले २०६५ असोजदेखि २०६५ फागुन चार महिनासम्म संगठनको नेतृत्व गरेका थिए ।
२१. रमेश चन्द ठकुरी
रमेश चन्द ठकुरी २१ औं प्रहरी महानिरीक्षक हुन् । २०६५ फागुनदेखि २०६८ जेठसम्म प्रहरी नेतृत्वमा रहेका थिए ।
२२. रविन्द्र प्रताप शाह
२२ औं प्रहरी महानिरीक्षक हुन् रविन्द्र प्रताप शाह । शाहले २०६८ जेठ १८ गतेदेखि २०६९ भदौ २८ गतेसम्म प्रहरी संगठनको नेतृत्व सम्हालेका थिए । २०३९ साल भदौ २९ गते प्रहरी निरीक्षक पदबाट प्रहरी सेवा प्रवेश गरी क्रमैसँग पदोन्नती हुदै २०६५ साल असोज २ गतेको मन्त्रीपरिषद्को निर्णय अनुसार प्रहरी अतिरिक्त महानिरीक्षक पदमा पदोन्नती भएका थिए ।
२३. कुवेर सिंह राणा
कुवेर सिंह राणा नेपाल प्रहरीका २३ औं महानिरीक्षक हुन् । उनलाई सरकारले २०६९ भदौ २८ गते प्रहरी महानिरीक्षक पदमा नियुक्त गरेको थियो । उनी २०४० कात्तिक ३० गतेबाट प्रहरी निरीक्षकको रुपमा सेवामा प्रवेश गरेका थिए ।
२४. उपेन्द्र कान्त अर्याल
उपेन्द्रकान्त अर्याल नेपाल प्रहरीका २४ औं आइजीपी हुन् । २०७० मङ्सिरदेखि २०७३ फागुनसम्म प्रहरी प्रमुखको पदमा नियुक्त भएका थिए ।
२५. प्रकाश अर्याल
२५ औं आइजी भएका प्रकाश अर्याललाई सरकारले २०७३ चैत २८ मा प्रहरी प्रमुखमा नियुक्त गरेको हो । सुरुमा सरकारले फागुन १ गते जयबहादुर चन्दलाई प्रहरी प्रमुखमा बढुवा गरेको थियो । तर, उनले फुली लगाउन नपाउँदै सर्वोच्चले निर्णय कार्यान्वयनमा रोक लगाएपछि अर्यालको भाग्य चम्केको थियो । अर्यालले २०७४ चैत २८ गतेसम्म प्रहरी संगठनको नेतृत्व गर्ने अवसर पाएका थिए ।
२६. सर्वेन्द्र खनाल
सर्वेन्द्र खनाल नेपाल प्रहरीका २६ औँ प्रहरी महानिरीक्षक हुन् । उनलाई २०७४ चैत २६ गते बसेको नेपालको मन्त्रिपरिषदको बैठकको निर्णयले प्रहरी नायव महानिरीक्षकबाट प्रहरी महानिरीक्षक पदमा बढुवा गरेको थियो । खनाल हाल राजनीतिमा पनि सक्रिय छन् ।
२७. ठाकुर प्रसाद ज्ञवाली
ठाकुर प्रसाद ज्ञवाली नेपाल प्रहरीका २७ औँ प्रहरी महानिरीक्षक हुन् । उनलाई विसं २०७६ माघ २८ मा बसेको नेपालको मन्त्रिपरिषद्को बैठकको निर्णयले प्रहरी नायव महानिरीक्षकबाट प्रहरी महानिरीक्षक पदमा बढुवा गरेको थियो ।
सर्वेन्द्र खनालले अवकाश पाएपछि माघ २९ मा ज्ञवालीले प्रहरी प्रमुखको रुपमा कार्यभार सम्हालेका थिए । उनले २०७६ माघ २८देखि २०७७ असार २३ गतेसम्म प्रहरीको नेतृत्व सम्हालेका थिए ।
२८. शैलेश थापा क्षेत्री
२८ औँ प्रहरी महानिरीक्षक हुन् शैलेश थापा । उनलाई २०७७ असार २३ मा बसेको नेपालको मन्त्रिपरिषद्को बैठकको निर्णयले प्रहरी अतिरिक्त महानिरीक्षकबाट प्रहरी महानिरीक्षक पदमा बढुवा गरेको हो । थापाले २०४९ वैशाख १९ गते प्रहरी निरीक्षकबाट प्रहरी सेवामा प्रवेश गरेका थिए । उनले २०७९ वैशाख १८ गतेसम्म प्रहरी महानिरीक्षकको जिम्मेवारी बहन गरेका थिए ।
२९. धीरज प्रताप सिंह
२०७९ वैशाख १७ गते प्रहरी महानिरीक्षकमा नियुक्त भएका धीरज प्रताप सिंह २९ औं प्रहरी प्रमुख हुन् । २०७९ चैत १० गतेसम्म नेतृत्वमा रहेका सिंह संगठनका अब्बल अधिकृतको पहिचान बनाएका थिए ।
३०. वसन्त बहादुर कुँवर
३० औं प्रहरी महानिरीक्षक हुन् बसन्त कुँवर । २०७९ चैत १० गते बसेको मन्त्रिपरिषद् बैठकबाट ३० औं प्रहरी महानिरीक्षक नियुक्त भएका कुँवर संगठनमा इमान्दार प्रहरी अधिकृतको रुपमा चिनिन्छन् । कुँवरले २०५१ चैत ५ गते प्रहरी निरीक्षक पदबाट नेपाल प्रहरी सेवा प्रवेश गरेका हुन् । प्रहरी वरिष्ठ उपरीक्षक हुँदै २०७९ असार १७ गते प्रहरी नायब महानिरीक्षक र २०७९ चैत ६ गते प्रहरी अतिरिक्त महानिरीक्षकमा पदोन्नती भएका थिए कुँवर ।
३१ . दिपक थापा
नेपाल प्रहरीको ३१औँ महानिरीक्षक हुन् दीपक थापा । सरकारले नेपाल प्रहरीको महानिरीक्षक (आइजीपी)मा दीपक थापालाई २०८१ चैत्र ५ गते नियुक्त गरेको थियो ।
३२. चन्द्रकुवेर खापुङ
सरकारले प्रहरी महानिरीक्षक (आईजीपी) मा एआईजी चन्द्रकुवेर खापुङ नियुक्त गरेको छ । शुक्रबार बालुवाटारमा बसेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले उनलाई आईजीपी बनाउने निर्णय गरेको हो । वर्तमान आईजीपी दीपक थापा यही भदौ १७ गते अवकाशमा जाँदैछन् । भदौ १९ गतेदेखि लागू हुनेगरी नेपाल प्रहरीका ३२औँ महानिरीक्षकमा खापुङ नियुक्त भएका हुन् ।
