वाशिङ्टन-
नासाको हबल स्पेस टेलिस्कोपले दुई ठूला ब्रह्माण्डीय ठोक्किनपछि बनेको धुलोयुक्त मलबाको दुर्लभ अवलोकन गर्दै वैज्ञानिकहरूलाई दशकौँदेखि अनुत्तरित रहँदै आएको एक रहस्य समाधान गर्न मद्दत गरेको छ। यो अनुसन्धान अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिष्ठित जर्नल साइन्स मा प्रकाशित भएको हो।

ग्रह ठानिएको वस्तु वास्तवमा ठोक्किनको परिणाम

धेरै वर्षअघि वैज्ञानिकहरूले फोमालहट (Fomalhaut) नामक युवा ताराको नजिक एउटा घना र चम्किलो बिन्दु देखेका थिए। सुरुमा उक्त वस्तु ग्रह हुन सक्ने अनुमान गरिएको थियो र त्यसको नियमित निगरानी भइरहेको थियो।

तर २०२३ मा हबलले खिचेका तस्बिरहरूले त्यो धारणा उल्ट्याइदियो। पहिलाको चम्किलो बिन्दु हराइसकेको थियो भने त्यसको सट्टा अर्को नयाँ चम्किलो बिन्दु देखा परेको थियो। यसले उक्त वस्तु ग्रह नभई असाधारण ब्रह्माण्डीय घटना भएको संकेत दिएको थियो।

दुई विशाल अन्तरिक्ष पिण्डको ठोक्किन

अनुसन्धानपछि वैज्ञानिकहरूले के निष्कर्ष निकाले भने, त्यो दृश्य वास्तवमा दुई विशाल अन्तरिक्ष चट्टान आपसमा ठोक्किँदा बनेको धुलोको बादल थियो। ती चट्टानहरू ठोक्किँदा बनेको धुलो यति बाक्लो थियो कि टाढाबाट हेर्दा ग्रह जस्तै देखिन्थ्यो। समय बित्दै जाँदा त्यो धुलो फैलिँदै गयो र अन्ततः पूर्ण रूपमा विलीन भयो।

वैज्ञानिकहरूको अनुमानअनुसार, ठोक्किनमा संलग्न चट्टानहरू कम्तीमा ३७ माइल (करिब ६० किलोमिटर) चौडाइका थिए। यस्ता ठूला ठोक्किनहरू प्रत्यक्ष रूपमा क्यामेरामा कैद हुनु अत्यन्तै दुर्लभ मानिन्छ, किनकि सिद्धान्तअनुसार यस्ता घटना एकै क्षेत्रमा करिब एक लाख वर्षमा एकपटक मात्र हुने गर्छन्।

२० वर्षमै दुई ठूला ठोक्किन अप्रत्याशित

हार्वर्ड–स्मिथसोनियन सेन्टर फर एस्ट्रोफिजिक्सका जोशुआ लोभेलले भनेका छन्, “२० वर्षभित्र एउटै क्षेत्रमा दुईवटा ठूला र फरक–फरक ठोक्किन देखिनु अत्यन्तै अप्रत्याशित कुरा हो।” उनले यस अध्ययनमा प्रत्यक्ष सहभागिता जनाएका थिएनन्।

वैज्ञानिकहरूका अनुसार, यो अवलोकन केवल संयोग पनि हुन सक्छ। तर यसले यस्ता ठोक्किनहरू पहिले अनुमान गरिएभन्दा धेरै पटक हुने सम्भावना पनि देखाएको छ। यसबारे निश्चित निष्कर्षमा पुग्न अझै थप तथ्यांक आवश्यक छ।

ग्रह निर्माण बुझ्न महत्वपूर्ण

खगोलविद्हरूका अनुसार, यस्ता विशाल अन्तरिक्ष चट्टानहरूको ठोक्किन हाम्रो जस्तै ग्रहहरू कसरी बने र तिनको संरचना कस्तो छ भन्ने बुझ्न अत्यन्तै महत्वपूर्ण हुन्छ। जोन्स हप्किन्स विश्वविद्यालयकी खगोलभौतिकविद् मेरिडिथ म्याकग्रेगरले भनिन्, “यसलाई अध्ययन गर्नु भनेको हाम्रो सौर्यमण्डलको बाल्यकालको तस्बिर हेर्नु जस्तै हो।”

थप अनुसन्धान जारी

अनुसन्धानकर्ताहरूले आगामी वर्षहरूमा नयाँ धुलोको बादललाई निरन्तर निगरानी गर्ने योजना बनाएका छन्। यसबाट त्यो धुलो कसरी परिवर्तन हुन्छ र अन्ततः कसरी विलीन हुन्छ भन्नेबारे थप महत्वपूर्ण जानकारी प्राप्त हुने अपेक्षा गरिएको छ।