काठमाडौँ-
भारत र पाकिस्तानबीचको तनाव चरमोत्कर्षमा पुगेको छ, जसले दक्षिण एसियाली क्षेत्रमा गम्भीर सुरक्षा चुनौती खडा गरेको छ। ऐतिहासिक रूपमा जन्मजात प्रतिद्वन्द्वी रहेका यी दुई राष्ट्रबीच चारपटक युद्ध भइसकेको छ, जसमध्ये तेस्रो युद्धमा पूर्वी पाकिस्तान गुमाएर बंगलादेशको जन्म भएको थियो। यद्यपि, हालैको तनाव ९ वैशाखमा जम्मु-कश्मीरको पहलगाममा २६ पर्यटकको हत्यापछि उत्पन्न भएको हो। भारतले आतंककारी समूहहरू जैश-ए-मोहम्मद, लश्कर-ए-तोयबा र हिजबुल मुजाहिद्दिनमाथि आक्रमणको आरोप लगाएको छ, जबकि पाकिस्तानले यी समूहहरूलाई संरक्षण गरेको भारतको दाबी छ।
मंगलबार राति भारतले ‘अपरेशन सिन्दूर’ अन्तर्गत पाकिस्तान प्रशासित कश्मीर र पाकिस्तानको पन्जाब प्रान्तका नौ स्थानमा मिसाइल आक्रमण गरेपछि द्वन्द्व थप चर्किएको छ। पाकिस्तानका अनुसार, यी आक्रमणमा ३१ नागरिकको मृत्यु भएको छ, जबकि भारतले आतंककारी पूर्वाधारलाई मात्र निशाना बनाएको दाबी गरेको छ। जवाफमा, पाकिस्तानले बुधबार भारततर्फ आक्रमण गरेको थियो, जसमा १५ भारतीयको ज्यान गएको भारतीय पक्षको भनाइ छ।
बिहीबार राति पाकिस्तानले भारतका जम्मु, सतवारी, साम्बा र अरनियातर्फ आठ मिसाइल र ड्रोन आक्रमण गरेको भारतीय रक्षा मन्त्रालयले जनाएको छ। यद्यपि, भारतको अत्याधुनिक एस-४०० वायु रक्षा प्रणालीले सबै आक्रमणलाई निष्फल बनाएको दाबी गरिएको छ। कश्मीरको नियन्त्रण रेखा (एलओसी) वरपर आरएसपुरा, कुपवाडा र बारामुल्लामा गोली हानाहान जारी रहेको छ।
नेपालमा सुरक्षा सतर्कता
भारत-पाकिस्तान तनावले नेपालसहित समग्र दक्षिण एसियालाई प्रभावित पारेको छ। भारतसँग खुला सीमा रहेको नेपालमा घुसपैठको जोखिम बढेको भन्दै उच्च सतर्कता अपनाइएको छ। नेपाल प्रहरी र सशस्त्र प्रहरी बल (एपीएफ) ले सीमा क्षेत्रमा सुरक्षा दस्ता थपेका छन्। एपीएफका सहप्रवक्ता डीएसपी शैलेन्द्र थापाका अनुसार, भारतीय सीमा सुरक्षा बल (एसएसबी) सँगको समन्वयमा संयुक्त गस्ती र सूचना आदानप्रदान तीव्र पारिएको छ। सीमाका बोर्डर आउटपोस्ट (बीओपी) हरूमा २४सै घण्टा गस्ती र जोखिमयुक्त स्थानहरूमा निगरानी बढाइएको छ।
गृह मन्त्रालयका प्रवक्ता रामचन्द्र तिवारीले बुधबार बसेको केन्द्रीय सुरक्षा समिति बैठकमा सम्भावित सुरक्षा जोखिमबारे छलफल भएको बताए। उनका अनुसार, जोखिम पहिचान गरी आवश्यक कदम चाल्ने तयारी भइरहेको छ।
नेपालको कूटनीतिक अडान
परराष्ट्र मन्त्रालयले भारत-पाकिस्तान तनावप्रति गहिरो चिन्ता व्यक्त गर्दै विज्ञप्ति जारी गरेको छ। “९ वैशाखमा भएको आतंककारी आक्रमणमा नेपाली नागरिकसहित निर्दोष पर्यटकहरूले ज्यान गुमाएपछि उत्पन्न तनावप्रति नेपाल गम्भीर चिन्तित छ,” विज्ञप्तिमा भनिएको छ। “नेपाल सबै प्रकारका आतंकवादविरुद्धको लडाइँमा दृढ छ र यो दुखद घडीमा भारतसँग एकताबद्ध छ।”
नेपालले आफ्नो भूमि छिमेकी मुलुकविरुद्ध दुरुपयोग हुन नदिने सैद्धान्तिक अडान दोहोर्याएको छ। साथै, क्षेत्रीय शान्ति र स्थिरताका लागि तनाव न्यूनीकरण हुने अपेक्षा गरेको छ।
क्षेत्रीय प्रभाव
भारत-पाकिस्तानबीचको यो सैन्य तनावले दक्षिण एसियाको शान्ति र स्थिरतामाथि गम्भीर प्रश्न उठाएको छ। विश्लेषकहरूका अनुसार, दुई आणविक शक्ति सम्पन्न राष्ट्रहरूबीचको द्वन्द्व युद्धमा परिणत भएमा क्षेत्रीय र विश्वव्यापी प्रभाव गम्भीर हुनेछ। नेपालले सीमा क्षेत्रमा थप सुरक्षा सतर्कता अपनाए पनि खुला सीमाका कारण चुनौती कायमै छन्।
