काठमाडौं –
नासाको जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोप (जेडब्ल्यूएसटी) प्रयोग गर्दै खगोलविद्हरूको टोलीले टाढाको तर युवा तारा प्रणाली एचडी १८१३२७ मा क्रिस्टलाइन पानीको बरफको उपस्थिति पुष्टि गरेको छ। यो पहिलो पटक हो जब वैज्ञानिकहरूले हाम्रो सौर्यमण्डल बाहिरको तारा प्रणालीमा जमेको पानीको निश्चित प्रमाण फेला पारेका हुन्।
नेचर जर्नलमा प्रकाशित विवरणअनुसार, यो तारा १५५ प्रकाश वर्ष टाढा अवस्थित छ र केवल २ करोड ३० लाख वर्ष पुरानो छ। सूर्यभन्दा केही ठूलो र तातो यो ताराको वरिपरि रहेको डेब्री डिस्क मा क्रिस्टलाइन पानीको बरफ फेला परेको हो। यो डिस्क हाम्रो सौर्यमण्डलको कुइपर बेल्टसँग समानता राख्छ।
“वेबले क्रिस्टलाइन पानीको बरफ पत्ता लगाएको छ, जुन शनिको रिङ र कुइपर बेल्टमा पाइने बरफसँग मिल्दोजुल्दो छ,” अनुसन्धानका प्रमुख लेखक चेन झी ले भने। “एचडी १८१३२७ मा नियमित टक्करहरूले बरफ र धुलोका साना कणहरू सिर्जना गर्छन्, जसलाई वेबले सजिलै पत्ता लगाउन सक्छ,” उनले थपे।
खोजका मुख्य बुँदाहरू
- ग्याप र संरचना: वेबले तारा र यसको डेब्री डिस्कबीच उल्लेखनीय खाडल (ग्याप) फेला पारेको छ, जुन हाम्रो सौर्यमण्डलको कुइपर बेल्टसँग तुलनायोग्य छ।
- पानीको वितरण: पानीको बरफ डिस्कको चिसो र टाढाको क्षेत्रमा बढी केन्द्रित छ, जहाँ करिब ८% जमेको पानीका कणहरू फेला परेका छन्।
- निरन्तर टक्कर: डेब्री डिस्कमा बरफ पिण्डहरूको टक्करले पानीको बरफ र धुलोका कणहरू उत्पादन हुन्छन्, जसले ग्रह प्रणालीको विकास प्रक्रियालाई बुझ्न सहयोग पुर्याउँछ।
वैज्ञानिक महत्व
यो खोजले ब्रह्माण्डमा ग्रह प्रणालीहरूको विकास प्रक्रियालाई बुझ्न नयाँ दृष्टिकोण प्रदान गरेको छ। “यो केवल संयोग होइन, हामीले अर्को ताराको वरिपरि देखेको पानीको बरफले हाम्रो सौर्यमण्डलको संरचनालाई प्रतिबिम्बित गर्छ,” चेन झीले भने। यो खोजले मिल्की वे ग्यालेक्सीमा ग्रह प्रणालीहरू गठन गर्ने डेब्री डिस्कहरूमा पानीको बरफको खोजी र अध्ययनलाई तीव्र बनाउने अपेक्षा गरिएको छ।
प्राविधिक प्रगति
यसअघि यस्ता अवलोकनका लागि पर्याप्त संवेदनशील उपकरणहरू नभए पनि जेम्स वेब टेलिस्कोपको उन्नत प्रविधिले यो सम्भव बनाएको हो। वैज्ञानिकहरूले अब अन्य तारा प्रणालीहरूमा पनि यस्तै अध्ययनलाई तीव्रता दिने योजना बनाएका छन्।
यो खोजले पृथ्वी बाहिर जीवनको सम्भावना र ग्रहहरूको निर्माण प्रक्रियालाई बुझ्न महत्वपूर्ण भूमिका खेल्ने अपेक्षा गरिएको छ।
स्रोत: नेचर जर्नल, एनडीटिभी, नासा
